ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Στην επιτροπή περιβάλλοντος Περιφέρειας Αττικής, του Παναγιώτη Χριστοδουλάκη, Πανεπιστημιακού, Προέδρου του ΠΑ.Κ.Ο.Ε
8/12/2014
Μια συνοπτική ιστορική αναδρομή
– 1996 ΕΤΒΑ μελέτη. Δημοσιεύθηκε το 2005
– 1999 Απογραφή πηγών. Από το 1996 το ΥΠΕΧΩΔΕ (Σουφλιάς) αναθέτει στο Εθνικό Μετσόβιο πολυτεχνείο (Λοϊζίδου) μελέτη για τη διάσωση του Ασωπού. Η μελέτη ολοκληρώθηκε, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε.
– 2007 Ανάδειξη του προβλήματος
– 2008 Μελέτη ΙΓΜΕ
– 2009-2010 Καθιέρωση προτύπων – Απογραφή (2η μελέτη Λοϊζίδου). Διεθνής κατακραυγή.
– 2011-2013 Διαμαρτυρίες, αυξήσεις ρύπων και εγκληματική αδιαφορία των «υπευθύνων».
– Ιούνιος 2013: Για πρώτη φορά στα χρονικά της ανθρωπότητας εντοπίσθηκαν σε δύο γεωτρήσεις στα Οινόφυτα περιμετρικά της ΕΛΒΑΛ, τιμές εξασθενούς χρωμίου πάνω από 10.000 μg/l (10.301), με διεθνές όριο το… μηδέν.
- Το περιβαλλοντικό έγκλημα έχει ιστορία τουλάχιστον 40 χρόνων. Με απόφαση του 1969 ένα κομμάτι του Ασωπού χαρακτηρίζεται αποδέκτης βιομηχανικών αποβλήτων.
- Το 1979 με νεότερη απόφαση το σύνολο του ποταμού χαρακτηρίζεται αγωγός λυμάτων των βιομηχανιών της γύρω περιοχής.
- Το 20% της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής έχει αναπτυχθεί γύρω από τον Ασωπό.
- Οι πρώτες μεγάλες αντιδράσεις, χωρίς όμως αποτέλεσμα, προκαλούνται το 1982 όταν στο σημείο που εκβάλλει ο ποταμός εμφανίζονται ψόφια ψάρια.
- Η ΕΤΒΑ έχει κάνει Περιβαλλοντική Μελέτη της Ευρύτερης Λεκάνης του Ασωπού Ποταμού, και ολοκληρώθηκε το 1996. Μόλις στις 31/10/2005 η υγειονομική υπηρεσία Νομαρχίας Βοιωτίας ζήτησε με έγγραφο τον δειγματοληπτικό έλεγχο του ποταμού.
- Το 2007 μετρήσεις δείχνουν ότι το χρώμιο ξεπερνά τα όρια και μολύνει το πόσιμο νερό των Οινοφύτων. Επιτέλους, οι αρμόδιοι ξυπνάνε από το βαθύ τους λήθαργο.
- Η συζήτηση για τη σωτηρία και την απορρύπανση του Ασωπού ξεκινά ουσιαστικά τα τελευταία επτά χρόνια, όπου το πρόβλημα διεθνοποιείται.
Επικίνδυνη Χημική Ρύπανση
- «Πηγή» μόλυνσης το γεφυράκι του Αγίου Κοσμά.
- Στον παραπόταμο Θερμιδώνα πέφτουν τα λύματα της ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία).
- Σε ακτίνα 20 χλμ. στην εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας υπάρχουν 450 εργοστάσια, 10.000 μόνιμοι κάτοικοι και 11.000 εργαζόμενοι που κατοικούν στην Αθήνα.
- Από το 1969 οι βιομηχανίες αυτές ρίχνουν τα λύματά τους στον Ασωπό και στον παραπόταμό του τον Θερμιδώνα.
- Το συνολικό μέγεθος των λυμάτων που χύνονται καθημερινά στον ποταμό είναι 15.000 κ.μ. Τα 14.200 κ.μ. μολύνουν κάθε μέρα τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής με χρώμιο, μόλυβδο και νιτρικά.
- Σύμφωνα με στοιχεία του 2014, εντοπίστηκαν από 3.500 έως 7.000 μg/l εξασθενούς χρωμίου σε ορισμένες περιοχές της λεκάνης του Ασωπού, όταν το όριο είναι τα 50 μg/l.
- Κίνδυνος εμφάνισης λευχαιμιών, και άλλων μορφών καρκίνου.
- Τα τελευταία χρόνια της εκτίναξης της βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή οι θάνατοι από καρκίνο έχουν αυξηθεί κατά 500%
- Από τον μολυσμένο υδροφόρο ορίζοντα παίρνει νερό και η ΕΥΔΑΠ για να τροφοδοτήσει μεταξύ άλλων, και τον Μαραθώνα.
- Στην περιοχή καλλιεργούνται 351.400 στρέμματα. Διαπιστώθηκαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις σε καρότα, κρεμμύδια, και πατάτες. Τα δείγματα συλλέχθηκαν από αθηναϊκά σούπερ μάρκετ και προέρχονταν από τη Θήβα και τα Οινόφυτα.
- Τα προβλήματα είναι γνωστά από τον Νοέμβριο του 2004.
- Ανάλογες μελέτες έχει κάνει το ΠΑΚΟΕ.
- Στις 5 Ιανουαρίου του 2012 το Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάνθηκε πώς η πολιτεία δεν έχει κάνει τίποτα για να προστατέψει την υγεία των 200.000 κατοίκων των 7 δήμων της βιομηχανικής ζώνης.
- Ο βοηθός ελεγκτής περιβάλλοντος Σωτήρης Στασινός έχει αφήσει υπόνοιες για εργοστασιάρχες που έχουν θάψει στερεά απόβλητα με υψηλή περιεκτικότητα σε χρώμιο τα οποία ανάλογα με την εποχή βγαίνουν στην επιφάνεια και δίνουν τιμές 6.230 μg/l. Ο κ. Στασινός υπέβαλλε την παραίτησή του αφήνοντας αιχμές για την κυβέρνηση.
- Σε γεωτρήσεις ΒΔ της βιομηχανικής ζώνης Οινοφύτων ανιχνεύθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου και μαγγανίου, πράγμα που σύμφωνα με μελετητές υποδεικνύει την ύπαρξη και άλλων πιθανών πηγών ρύπανσης στα υπόγεια νερά.
Συζήτηση – προτάσεις για προγραμματική σύμβαση
ΥΠΕΚΑ – ΕΥΔΑΠ – Δήμου Τανάγρας.
Συζήτηση 28/3/2014:
α) Παντελόγλου, χημικός. Μιλάμε για μια τραγωδία. Είναι υπόθεση καταστροφής της δημόσιας και ατομικής υγείας. Η άναρχη βιομηχανία στην περιοχή παίρνει κρατική αδειοδότηση, χωρίς να προβλέπεται καμιά υποχρέωση στον ρυπαίνοντα με επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα.
β) Γ. Μουγκιώτης, αντιπεριφεριάρχης Αττικής: Στις 20/3 μετρήθηκαν 5.000 μg/l εξασθενούς χρωμίου, όταν το 2011 ήταν 3.500.
γ) Π. Νικολοπούλου καθηγήτρια φυσιολογίας: Σε πολλά βαρέα μέταλλα εκτός του εξασθενούς χρωμίου υπάρχει συνεργεία. Το εξασθενές χρώμιο είναι ορμονικός διαταράκτης. Ο καρκίνος είναι διαπιστωμένος, υπάρχουν όμως και συγγενείς ανωμαλίες. Λύση του προβλήματος με την αναγωγή του εξασθενούς χρωμίου σε τρισθενές με διάχυση νανοσωματιδίων σιδήρου δεν είναι εφικτή. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε σε άλλες περιπτώσεις με εξίσου τραγικά αποτελέσματα.
δ) Υπηρεσιακοί ΥΠΕΚΑ: Οι υπουργικές αποφάσεις για την αδειοδότηση βιομηχανιών δεν εφαρμόζονται
Προγραμματική Σύμβαση 3/8/2014
Η προγραμματική σύμβαση για την υλοποίηση του έργου «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών Συστημάτων της περιοχής του Ασωπού» υπογράφτηκε στις 3 Αυγούστου 2014 από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος Νίκο Ταγαρά, τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΥΔΑΠ Αντώνη Βαρθολομαίο και τον δήμαρχο Τανάγρας Ευάγγελο Γεωργίου. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων ανέρχεται σε 37.600.000 ευρώ, πλέον ΦΠΑ και πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο περιβαλλοντικής αποκατάστασης της επόμενης προγραμματικής περιόδου (2014-2020). Επί της ουσίας, όπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, πρόκειται για δύο έργα. Το πρώτο
αφορά την υδροδότηση αστικών και βιομηχανικών περιοχών του Δήμου Τανάγρας. Εδώ προβλέπονται η κατασκευή μιας κεντρικής μονάδας επεξεργασίας νερού, νέο δίκτυο τροφοδοτικών αγωγών από τη νέα μονάδα μέχρι τις δεξαμενές των οικισμών, αλλά και η κατασκευή νέων κεντρικών αγωγών για τη διανομή πόσιμου νερού στους οικισμούς Σχηματαρίου, Οινοφύτων, Οινόης, Δηλεσίου αλλά και στη Βιομηχανική περιοχή Σχηματαρίου – Οινοφύτων. Το δεύτερο στοχεύει στην «περιβαλλοντική ανάκτηση του υπόγειου υδροφορέα». Ο σχεδιασμός προβλέπει την κατασκευή ενός νέου χαλύβδινου αγωγού μήκους περίπου 5.400 μέτρων – και θέσεις υδροληψίας ανά 300 έως 500 μέτρα – παροχής 20.000 κ.μ. νερού την ημέρα. Ο αγωγός, που θα είναι υπό πίεση, προβλέπεται να συνδεθεί με συμπληρωματικό δίκτυο δευτερευόντων αγωγών για τη διάχυση του νερού από την Υλίκη στον Άγ. Θωμά και στα Οινόφυτα έκτασης 20.000 τετρ. Χιλιομέτρων, με σκοπό τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα και τη σταδιακή περιβαλλοντική ανάκτησή του.
Πρόταση ΠΑΚΟΕ για εξουδετέρωση
των βαρέων μετάλλων με τη χρήση ζεολίθου
Η εφαρμογή της τεχνολογίας του ζεολίθου ως υλικό με έντονη εκλεκτική προσρόφηση στα βαρέα μέταλλα ιδιαίτερα, (χρώμιο VI, μαγγάνιο, μόλυβδος, νικέλιο) είναι αρκετά πρόσφατη (ΠΑΚΟΕ, ΕΜΠ, Α.Π.Θ. 2008).
Τρία χρόνια αρκετών πειραμάτων in vitro σε πραγματικά δείγματα αποβλήτων, μας φέρνει στην ευχάριστη θέση να σας γνωρίσουμε ότι πλέον το πρόβλημα της ύπαρξης εξασθενούς χρωμίου αλλά και άλλων βαρέων μετάλλων, θα αποτελεί μια μακρινή κακή ανάμνηση, εάν βέβαια οι βιομήχανοι αλλά και η εντεταλμένη πολιτεία, εφαρμόσουν στην πράξη την προτεινόμενη από την πλευρά μας τεκμηριωμένη τεχνολογία.
Με το δεδομένο ότι το προκύπτον υλικό είναι αδιάβροχο και επαναχρησιμοποιείται αφενός ως δομικό αδρανές υλικό (τούβλα) περίφραξης, και αφετέρου ως στεγανοποιητικό σε ΧΥΤΑ και ΧΑΔΑ, ελπίζουμε οι προσπάθειές μας να απαλλάξουν από την ομηρία 250.000 κατοίκους της ευρύτερης Ασώπειας λεκάνης. Πιο κάτω περιγράφεται η τεχνολογία καθώς και ενδεικτικά αποτελέσματα αναλύσεων.
Χημικός τύπος του ζεόλιθου τύπου-HEU (κλινοπτιλόλιθος-ευλανδίτης)
Ca1,8K1,1Mg0,6Na0,5Al6,4Si29,6O72.20H2O
Ο πολύ υψηλής ποιότητας ζεολιθικός τόφφος (ΠΥΠΖΤ) τύπου-HEU, δεσμεύει βακτήρια, μύκητες, αέρια, ανόργανες, οργανικές και οργανομεταλλικές ενώσεις. Ο ΠΥΠΖΤ ρυθμίζει προς το ουδέτερο το pH εδαφών και υδάτων, εμπλουτίζει τα ύδατα με οξυγόνο (οξυγωνούχα ρεύματα), δρώντας ως δέκτης και ως δότης πρωτονίων (επιδεικνύει επαμφοτερίζοντα χαρακτήρα). Η αύξηση του pH των όξινων υδάτων οφείλεται στη δέσμευση H+ στις βασικές ενεργές θέσεις κατά Lewis του ζεόλιθου τύπου-HEU, ενώ η μείωση του pH των αλκαλικών υδάτων οφείλεται στη μετακίνηση OH- από τις όξινες ενεργές θέσεις κατά Brønsted ή/και από τα μόρια Η2Ο των ανταλλάξιμων κατιόντων του ζεόλιθου τύπου-HEU. Η δέσμευση αερίων έχει ως αποτέλεσμα τον εμπλουτισμό του αέρα σε οξυγόνο και την αξιοσημείωτη μείωση της δυσοσμίας.
Η ρόφηση και καθήλωση διάφορων συστατικών στους μικρο/νανο-πόρους του ζεόλιθου τύπου-HEU, καθώς και τους μέσο- και μάκρο-πόρους του ΠΥΠΖΤ, αποδίνονται σε διεργασίες απορρόφησης (ιοντο-ανταλλαγή), προσρόφησης και επιφανειακής επικάθισης. Σημαντικό ρόλο στις διεργασίες αυτές παίζουν οι επιφανειακές όξινες κατά Brønsted (+) και οι βασικές κατά Lewis (-) θέσεις των κρυστάλλων του ζεόλιθου τύπου-HEU. Ο ζεόλιθος τύπου-HEU, εξαιτίας της ύπαρξης στη δομή του, των όξινων ενεργών θέσεων κατά Brønsted και των βασικών ενεργών θέσεων κατά Lewis, αντιδρά με θετικά ή/και αρνητικά φορτισμένα χημικά συστατικά, ακόμη και με μόρια στην αέρια κατάσταση. Οι χημικές αυτές διεργασίες σχετίζονται με φυσικοχημικά φαινόμενα ρόφησης και καθήλωσης ιόντων και μορίων και αφορούν τόσο τους κενούς χώρους στο εσωτερικό (μικρο/νανο-πόρους), όσο και την επιφάνεια των κρυστάλλων του ζεόλιθου τύπου-HEU, συνεπώς και τους μέσο- και μάκρο-πόρους του ΠΥΠΖΤ.
Χ Ρ Η Σ ΕΙ Σ
Καθαρισμός αστικών λυμάτων (ΕΕΑΛ: Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων).
Αδρανοποίηση λυματολάσπης και παραγωγή άοσμης-συνεκτικής ζεο-λυματολάσπης για γεωργική χρήση, καθώς και για ασφαλή απόθεση.
Καθαρισμός υγρών αποβλήτων τυροκομείου (τυρόγαλα).
Καθαρισμός υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείου (λιοζούμια ή κατσίγαρος).
Καθαρισμός βιομηχανικών υγρών αποβλήτων (βαφεία, βυρσοδεψεία, λάδια, βιομηχανικές ζώνες, βιομηχανίες τουρσιών, κτλ).
Αδρανοποίηση βιομηχανικής λάσπης και παραγωγή άοσμης-συνεκτικής ζεολάσπης για ασφαλή απόθεση.
Αδρανοποίηση επικίνδυνων βιομηχανικών στερεών αποβλήτων.
Εξυγίανση και οξυγόνωση επιφανειακών υδάτων (λίμνες) και υδάτινων οικοσυστημάτων.
Δέσμευση και απομάκρυνση κυανοβακτηρίων.
Δέσμευση και απομάκρυνση εξασθενούς χρωμίου.
Δέσμευση και απομάκρυνση ραδιονουκλιδίων.
Βελτίωση τεχνητών υγροβιότοπων και μονάδων διαχείρισης υδάτων.
Βελτίωση ποιότητας πόσιμου νερού, νερού σε πισίνες και ενυδρεία
Ιχθυοκαλλιέργειες.
Αποσμητικό υλικό, άμμος υγιεινής για κατοικίδια ζώα.
Κατεργασία γεωργικών αποβλήτων και μετατροπή της κοπριάς σε άοσμο λίπασμα.
Καθαρισμός και ξήρανση αερίων.
Ζωοτροφές.
Βελτιωτικά αγροτικών καλλιεργειών, βελτιωτικό όξινων και αλκαλικών εδαφών.
Διαχείριση αποβλήτων μεταλλείων και επιστροφή εδαφών σε γεωργική χρήση.
Υπόστρωμα θερμοκηπίων.
Υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων, βελτίωση γεύσης, ποιότητας και διατήρησης τροφίμων.
Υπόστρωμα ανθοκομικής.
Ανθεκτικότερο και υγιέστερο γρασίδι.
Καταπολέμηση των εντόμων, ραντισμός καρποφόρων-οπορωφόρων δένδρων.
Συμπληρώματα διατροφής, κτλ.
Καθαρισμός υγρών αποβλήτων βιομηχανικής ζώνης
 |
 |
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λάσπη (φωτό αριστ.)
Α) Υγρά Απόβλητα Βιομηχανικής Ζώνης (ΥΑΒΖ)
β) Διαυγές νερό μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ (ΔΝ)
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λάσπη (φωτό δεξιά)
Α) Υγρά Απόβλητα Βιομηχανικής Ζώνης (ΥΑΒΖ)
Β) Διαυγές νερό μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ (ΔΝ)
| ΥΑΒΖ | ΔΝ | ± % | |
| pH | 7.8 | 7.4 | -5 |
| Χρώμα, mg/L | 929 | 65 | -93 |
| COD: Χημικάαπαιτούμενο οξυγόνο, mg/L | 239 | 73 | -69 |
| P2O5,mg/L | 9.1 | <0.3 | -100 |
| NO3, mg/L | 35 | 16 | -54 |
| Cr, μg/L | 35 | 8 | -77 |
Παραγωγή άοσμης και συνεκτικής ζεο-λάσπης από λάσπη βιομηχανικής ζώνης
Η άοσμη και συνεκτική ζεο-λάσπη είναι κατάλληλη για ασφαλή απόθεση, λόγω της καθήλωσης των επιβλαβών συστατικών στους μικρο/νανο-πόρους του ζεόλιθου τύπου-HEU, καθώς και τους μέσο- και μάκρο-πόρους του πολύ υψηλής ποιότητας ζεολιθικού τόφφου (ΠΥΠΖΤ), αυτά δεν εκπλύνονται και δεν μεταφέρονται με το νερό της βροχής, προστατεύοντας έτσι την ποιότητα εδαφών, επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.
Βιομηχανική λάσπη
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λάσπη μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λάσπη μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ
Καθαρισμός αστικών λυμάτων
 |
|
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λυματολάσπη (φωτο αριστ.)
Α) Αστικά λύματα (ΑΛ)
Β) Διαυγές νερό μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ (ΔΝ)
Άοσμη και συνεκτική ζεο-λυματολάσπη (φωτο δεξιά)
Α) Αστικά λύματα (ΑΛ)
Β) Διαυγές νερό μετά την κατεργασία με ΠΥΠΖΤ (ΔΝ)
| ΑΛ | ΔΝ | ± % | |
| pH | 8.2 | 7.5 | -9 |
| Χρώμα, mg/L | 1180 | 143 | -88 |
| Αιωρούμεναστερεά, mg/L | 210 | 28 | -87 |
| COD: Χημικάαπαιτούμενο οξυγόνο, mg/L | 410 | 29 | -93 |
| Διαλυμένο οξυγόνο, mg/L | 0.6 | 6.3 | +950 |
| P2O5,mg/L | 9.24 | 0.80 | -91 |
| NH4, mg/L | 30.52 | 0.79 | -97 |
| SO4, mg/L | 0.86 | 0.03 | -97 |
| NO3, mg/L | 42.30 | 3.55 | -92 |
| NO2, mg/L | 0.11 | 0.02 | -82 |
| Cr, mg/L | 0.29 | 0.03 | -90 |
| Mn, mg/L | 0.31 | 0.02 | -94 |
| Ni, mg/L | 0.28 | 0.02 | -93 |
Οι τιμές των ποιοτικών παραμέτρων στο διαυγές νερό, με διαδοχικές κατεργασίες με τον πολύ υψηλής ποιότητας ζεολιθικό τόφφο (ΠΥΠΖΤ), μπορούν να γίνουν όλες μικρότερες από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των πρότυπων νερών, για διάθεση σε φυσικό αποδέκτη, για άρδευση, κολύμβηση και διαβίωση ψαριών.
Ο ΠΥΠΖΤ δεσμεύει και απομακρύνει το 83% του εξασθενούς χρωμίου (Cr6+).
