Πέρασαν 43 χρόνια : Δυστυχώς είμαστε στο ίδιο έργο θεατές
Δελτίο Τύπου 714 Αθήνα 30 Μαΐου 2023
Χιλιάδες συνάνθρωποί μας δεν θα έχαναν κάθε χρόνο τη ζωή τους από την ατμοσφαιρική ρύπανση, αν η Πολιτεία άκουγε και εφάρμοζε τα όσα λέει το ΠΑΟΚΕ. Ξεφυλλίζοντας το αρχείο του ΠΑΚΟΕ διαβάζουμε στην Απογευματινή πριν από 43 χρόνια στις 11 Ιουνίου του 1980. «Το νέφος τέρας στην Καρδιά της Αθήνας ήταν ο βασικός τίτλος της εφημερίδας και αναφερόταν στις έρευνες που έκανε το ΠΑΚΟΕ. Λίγες ημέρες νωρίτερα στις 7 Ιουνίου είχε δημοσιευθεί έρευνα στην Καλλιθέα και ο τίτλος στην Ελευθεροτυπία ήταν «Η Καλλιθέα αναπνέει δηλητήριο».
Το ΠΑΚΟΕ ήταν ο πρώτος επιστημονικός οργανισμός που ασχολήθηκε σοβαρά με το νέφος στην Ελλάδα παρουσιάζοντας πιο τεκμηριωμένες μετρήσεις σε σχέση με το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών που είχε τότε την αρμοδιότητα. Και όπως διαβάζουμε στην Απογευματινή στις 16 Απριλίου του 1981, σε ρεπορτάζ με τίτλο «στα 100 μέτρα το νέφος», αυτή η απόκλιση στις μετρήσεις έκαναν τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και αρχηγό τότε της αξιωματικής αντιπολίτευσης να πραγματοποιήσει επίθεση στην Κυβέρνηση. Στο ρεπορτάζ αναφέρεται: «Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, κ. Α. Παπανδρέου χαρακτήρισε τα κυβερνητικά μέτρα για την ρύπανση άτολμα και αόριστα και υποστήριξε ότι είναι αδύνατο τα μέτρα αυτά να διασώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Επίσης υποστήριξε ότι η κυβέρνηση αγνοεί την τοπική αυτοδιοίκηση το Τεχνικό Επιμελητήριο και άλλους επιστημονικούς φορείς και αποδίδει τη δημιουργία του προβλήματος στην κερδοσκοπία και την έλλειψη δημοκρατικού προγραμματισμού».
Καταδίκη της Ελλάδας
Σήμερα 43 χρόνια μετά το πρόβλημα παραμένει. Πριν από λίγο καιρό στις 15 Μαρτίου 2023, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που εδρεύει στο Λουξεμβούργο έκρινε ότι η Ελλάδα παραβίασε τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της συνεχιζόμενης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αθήνα. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Ελλάδα συστηματικά υπερέβαινε την ετήσια οριακή τιμή για το διοξείδιο του αζώτου στο λεκανοπέδιο της πρωτεύουσας από το 2010 έως το 2020 και δεν είχε λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε καταθέσει μήνυση για το ζήτημα εναντίον της Ελλάδας».
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια για τις δυσμενείς συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία, με αυξημένους κινδύνους καρδιακών προβλημάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων και παθήσεων των πνευμόνων. Μόνο το 2020, υπολογίζεται ότι 238.000 άνθρωποι πέθαναν πρόωρα στις 27 χώρες της ΕΕ λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, από τους οποίους 49.000 από διοξείδιο του αζώτου και 24.000 από την έκθεση στο όζον. Στην Ελλάδα, οι πρόωροι θάνατοι από έκθεση στα λεπτά σωματίδια έφτασαν τους 8.800 το 2020, σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής. Κατά μέσο όρο στην Ελλάδα χάνουν τη ζωή τους 3.500 άνθρωποι.
«Τα χελιδόνια δεν κάνουν φωλιές στην Αθήνα»
Γυρίζουμε πάλι στο αρχείο του ΠΑΚΟΕ, στις 22 Απριλίου του 1981 το ΠΑΚΟΕ παρουσιάζει μεγάλη έρευνα για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Στην εκδήλωση ο αείμνηστος Μανώλης Γλάζος είπε μία θρυλική φράση: «Τα χελιδόνια δεν κάνουν φωλιές στην Αθήνα». Η αυριανή είχε τίτλο: «Μαυρίζει περισσότερο ο Αττικός ουρανός» και υπότιτλο «Ακόμα και τα χελιδόνια αποφεύγουν να… συχνάζουν στην Αθήνα».
Το πρόβλημα παρέμεινε για δεκαετίες και παραμένει. Το 2002 έρευνες ανέφεραν ότι το νέφος στην Αθήνα υπάρχει και οφείλεται στις βιομηχανίες και στην κυκλοφορία των οχημάτων. Στοιχεία σύμφωνα με τα οποία το κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε ανθρώπινες ζωές στην Ελλάδα συγκρίνεται με το αντίστοιχο των τροχαίων ατυχημάτων (περίπου 2.000 θάνατοι ετησίως), εξακολουθούν να συγκλονίζουν. Επιστημονικές έρευνες εκείνη την περίοδο ανέφεραν περίπου 1.342 θάνατοι ετησίως λόγω των βραχυχρόνιων επιπτώσεων του νέφους και 7.247 θάνατοι λόγω των μακροχρόνιων επιπτώσεων της ρύπανσης.
Το 2020 μια πρωτοποριακή ελληνική επιστημονική έρευνα, που προσομοίωσε στο εργαστήριο τη ρύπανση του αέρα στο κέντρο της Αθήνας δείχνει ότι αρκούν δύο ώρες βόλτα σε ένα τέτοιο επιβαρυμένο περιβάλλον για να επηρεαστούν αρνητικά η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία για ολόκληρη τη μέρα.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή καρδιολογίας Δημήτρη Τούσουλη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντή της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, έκαναν τη δημοσίευση στο περιοδικό «European Journal of Preventive Cardiology» της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες και κλήθηκαν να εισπνεύσουν επί δίωρο είτε καυσαέρια που παράγονταν από ένα πετρελαιοκινητήρα (2.500 κυβικών και 100-150 ίππων) είτε φιλτραρισμένο αέρα, ευρισκόμενοι μέσα σε ένα ειδικά σχεδιασμένο και ερμητικά σφραγισμένο εργαστηριακό χώρο 30 τετραγωνικών μέτρων. Μετά από τέσσερις εβδομάδες οι δύο ομάδες άλλαξαν ρόλους αμοιβαία, ώστε όλοι οι συμμετέχοντες να έχουν εισπνεύσει τελικά τόσο ρύπους όσο και καθαρό αέρα. Τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων ήταν ανάλογα με αυτά του πολυσύχναστου κέντρου μιας πόλης.
Οι ερευνητές μέτρησαν και αξιολόγησαν τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων, τους παλμούς της καρδιάς, την πήξη του αίματος και τη φλεγμονή, που αποτελούν δείκτες για την υγεία της καρδιάς και των αγγείων, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι ο μολυσμένος αέρας είχε επιβλαβή επίπτωση σε όλες αυτές τις μετρήσεις σε σχέση με τον καθαρό αέρα και μάλιστα σε βάθος τουλάχιστον 24ώρου.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΚΟΕ
