18/9/2019: Δημοσιεύεται σε ΦΕΚ η απόφαση του τότε Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Σπρίντζη με την οποία τσιμεντώνεται στην κυριολεξία η μεγαλύτερη διαδρομή (17 χιλιόμετρα) του μεγάλου ρέματος της Ραφήνας, το οποίο από το 1993 έχει χαρακτηριστεί ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όπως περιγράφεται παρακάτω.
14 Απριλίου 2021 μετά από αναβολή τις 3 Μαρτίου εκδικάζεται στο ΣτΕ η προσφυγή Συλλόγων και πολιτών των Δήμων Ραφήνας – Πικερμίου και Σπάτων – Αρτέμιδας, κατά της οριοθέτησης του ρέματος Ραφήνας.
Και όλα αυτά επειδή ο περιβαλλοντικός ιστορικός χαρακτήρας ενός ρέματος όπου έχουν καταγραφεί γύρω στα 100 είδη πουλιών, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 22 είναι προστατευόμενα. H Kίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, αναφερόμενη στην προγενέστερη απόφαση 2145/20 του ΣτΕ, που έκρινε νόμιμη και συνταγματική την περιβαλλοντική αδειοδότηση για την κατασκευή των έργων, θεωρεί ότι δίνει το τελειωτικό χτύπημα στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, σε ένα από τα μεγαλύτερα της Αττικής. Κι αυτό γιατί η διευθέτηση αυξάνει τον κίνδυνο για καταστροφικές πλημμύρες, ειδικά μέσα στην επόμενη δεκαετία, νομιμοποιεί καταπατήσεις και αυθαίρετα που δημιουργούν στενώσεις στην κοίτη, τα οποία μάλιστα εκθέτει σε άμεσο κίνδυνο, και καταστρέφει ένα από τα τελευταία πολύτιμα οικοσυστήματα της Αττικής.
To ΠΑΚΟΕ το οποίο έχει πραγματοποιήσει επανειλημμένα μετρήσεις ρύπανσης στο Δέλτα του ρέματος τάσσεται υπέρ των αγώνων των κατοίκων και Δημόσια δηλώνει ότι θα είναι αρωγός στις προσπάθειες τους.
Παρακάτω παρατίθεται το ιστορικό της εγκληματικής αυτής απόφασης.
«Απ’ ό,τι φαίνεται, η προαποφασισμένη τύχη της περιοχής των Μεσογείων, που προβλέπει επέκταση και πώληση του λιμανιού της Ραφήνας, επέκταση της Αττικής Οδού και του Προαστιακού, ανάπτυξη μεγάλων εμπορικών δραστηριοτήτων στην πεδιάδα των Σπάτων και μεγάλου Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων, δεν άφησε περιθώρια για την εξέταση ήπιων λύσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αντιπλημμυρική επάρκεια το ρέμα Ραφήνας. Για την ακρίβεια, εναλλακτικές λύσεις βελτίωσης της αντιπλημμυρικής λειτουργίας του ρέματος με παράλληλη διατήρηση της φυσικής του κοίτης δεν εξετάστηκαν ποτέ. Ενδεικτικά, τέτοιες λύσεις θα αφορούσαν τη μελέτη και ανακατασκευή ανεπαρκών για τη ροή του ρέματος γεφυρών, την απομάκρυνση αυθαίρετων κτισμάτων και επιχώσεων που στενεύουν την κοίτη, την απομάκρυνση κρίσιμων δημόσιων υποδομών από την ιστορική κοίτη και τη στήριξη ευπαθών πρανών με επιστημονικά άρτιες φυσικές και σύγχρονες μεθόδους αντιπλημμυρικής διαχείρισης.
Αντίθετα, επιλέχθηκε η εξέταση τεσσάρων χειρότερων περιβαλλοντικών λύσεων με πιο εκτεταμένη τσιμεντοποίηση. Eτσι, η προτεινόμενη λύση που μετατρέπει 17 χιλιόμετρα φυσικού ρέματος σε έναν τεχνητό αγωγό ομβρίων επενδεδυμένο με σκυρόδεμα και συρματοκιβώτια εμφανίστηκε συγκριτικά ως η πιο φιλοπεριβαλλοντική. Στην πραγματικότητα δεν αποτελεί καν λύση, αφού αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μιας καταστροφικής πλημμύρας τύπου Μάνδρας, Εύβοιας, Κρήτης, ιδιαίτερα μέσα στην επόμενη 10ετία», επισημαίνει στο ΠΑΚΟΕ η Εμμανουέλα Τερζοπούλου μέλος της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
Για τις 14 Απριλίου αναβλήθηκε η δίκη στο ΣτΕ, η οποία ήταν να γίνει την Τετάρτη 3 Μαρτίου, μετά από προσφυγή συλλόγων και πολιτών των Δήμων Ραφήνας – Πικερμίου και Σπάτων – Αρτέμιδος κατά της οριοθέτησης του ρέματος Ραφήνας στα 16 τελευταία χιλιόμετρα προς τις εκβολές του, όχι στη φυσική του κοίτη, αλλά «πάνω» στα σχεδιαζόμενα έργα διευθέτησης με συρματοκιβώτια και σκυρόδεμα. Ως εκ τούτου, το ρέμα περιορίζεται σε μια στενή ζώνη, με αποτέλεσμα την καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας του…
Οι προσφεύγοντες αιτούνται την ακύρωση της απόφασης του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών (ΦΕΚ Δ’ 328/18-6-2019) «Επικύρωση καθορισμού οριογραμμών ρέματος Ραφήνας από Χιλιομετρική Θέση 0+000 έως Χ.Θ. 15+000 και ρέματος Βαλανάρη από Χ.Θ. 0+000 (θέση συμβολής στη Χ.Θ. 3+958 του ρέματος Ραφήνας) έως Χ.Θ. 2+000». Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας διασχίζει την πεδιάδα Μεσογείων από τα δυτικά προς τα ανατολικά σε μήκος 25 χιλιομέτρων περίπου πριν από την εκβολή του, νότια του σημερινού λιμανιού της Ραφήνας.
Στους λόγους ακύρωσης προβάλλεται το πολλαπλώς προστατευτικό καθεστώς του ρέματος και γι’ αυτό η οριοθέτησή του έπρεπε να γίνει με Προεδρικό Διάταγμα. Καθώς από το 1993 έχει χαρακτηριστεί ως ρέμα ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ο Νόμος 4277/2014 «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής» (Α΄156) το κατατάσσει στους Προστατευόμενους Υγροτόπους Α΄ Προτεραιότητας, που περιλαμβάνονται και στο μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων Αττικής, Ανατολικής Πελοποννήσου και Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας.
Η Υπουργική Απόφαση, επισημαίνεται, αγνοεί τα παραπάνω, αφού καθορίζει στενότερες γραμμές οριοθέτησης, υποβιβάζοντας τον υγρότοπο της εκβολής σε απόληξη αγωγού ομβρίων υδάτων, με σοβαρές συνέπειες στο οικοσύστημα και στην ομαλή φυσική λειτουργία του ρέματος. Επιπλέον «διαγράφει» τον υγροτοπικό χαρακτήρα του ρέματος όταν σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο η διατήρηση νησίδων φυσικού περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας στον αστικό ιστό αποτελεί προτεραιότητα. Παράλληλα παραβιάζεται η Οδηγία 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, δεδομένου ότι έχει διαπιστωθεί επιστημονικά η ύπαρξη φυσικών οικοτόπων στα υδατικά σώματα της λεκάνης του ρέματος Ραφήνας με ειδικό ενδιαφέρον για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, όπως επίσης η Οδηγία για την προστασία των πτηνών 2009/147 Ε.Ε. και σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις ενσωμάτωσης.
Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας εμφάνισε πλημμυρικά φαινόμενα 3 φορές μέσα στα τελευταία 50 χρόνια, που οφείλονταν σε τοπικές στενώσεις οι οποίες προκλήθηκαν από ανεπαρκείς γέφυρες διέλευσης, αυθαίρετα κτίσματα και επιχώσεις και μεταφορά φερτών υλικών από παρακείμενες εμπορικές δραστηριότητες.
Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία τοπικών υπερχειλίσεων, που σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν ήπιες επιπτώσεις σε λανθασμένα χωροθετημένες δημόσιες υποδομές, όπως δρόμους και σχολεία (Ραφήνα και Παλλήνη), χτισμένες μέσα στην ιστορική κοίτη του ρέματος.
