Ελπίζουμε κάποια στιγμή οι Έλληνες πολίτες να μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση στα 15.000 χλμ των ακτών της χώρας
Δεν φαίνεται να προχωρούν – σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα (10/09) – οι αλλαγές στον ισχύοντα νόμο που προετοίμαζε η κυβέρνηση αναφορικά με τον αιγιαλό και την παραλία, που σχεδιαζόταν να περιλαμβάνονται στο αναπτυξιακό σχέδιο νόμου, το οποίο αναμένεται να δοθεί τις επόμενες ημέρες σε δημόσια διαβούλευση, μετά τις αντιδράσεις που συνάντησαν από τη στιγμή που διέρρευσαν στον τύπο. Διατάξεις σχετικά με τον αιγιαλό και την παραλία, δεν έχει αποκλειστεί να έρθουν στην πορεία, ωστόσο φαίνεται κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι θα ενταχθούν σε άλλο νομοσχέδιο.
Πιο αναλυτικά, επρόκειτο για προτάσεις τροποποίησης της ισχύουσας νομοθεσίας, που κινούνταν – όπως επισημάνθηκε από την αντιπολίτευση και περιβαλλοντικές οργανώσεις – στην κατεύθυνση της διευκόλυνσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην ακτογραμμή εις βάρος της κοινοχρησίας της. Προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, ότι ο δημόσιος λεγόμενος «παλαιός αιγιαλός» θα έπαυε να θεωρείται ανεπίδεκτος χρήσης ιδιωτικών δικαιωμάτων και υποχρεωτικά κοινόχρηστος, αλλά θα χαρακτηριζόταν ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και επομένως θα μπορούσε να παραχωρείται και να οικοδομείται. Ακόμη, θα καταργούταν η ρύθμιση με την οποία δίνεται δυνατότητα ανάκλησης της παραχώρησης αιγιαλού προς αποκατάσταση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του σε περιπτώσεις παραβίασης των όρων της απλής παραχώρησης αιγιαλού, παραλίας (με ομπρέλες, ξαπλώστρες κλπ).
Η ισχύουσα νομοθεσία ορίζει ως «παλαιό αιγιαλό» τη ζώνη της ξηράς που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα ως αιτία φυσικών προσχώσεων και τεχνικών εργασιών. Δηλαδή, το τμήμα που μεσολαβεί ανάμεσα στο όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού και τη νέα γραμμή του αιγιαλού.
Η προστασία και η διατήρηση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του αιγιαλού, της παραλίας και των λοιπών κοινόχρηστων αγαθών, προστατεύονται από το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος.
Η νομοθετική παρέμβαση της προηγούμενης κυβέρνησης τον Απρίλιο του 2019 όρισε για πρώτη φορά ότι το ελάχιστο πλάτος της παραλίας (πλην εξαιρέσεων) δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τα 30μ από τη γραμμή του αιγιαλού. Επιπλέον, με το νόμο 4607/2019 μειώθηκε το εμβαδόν παραχώρησης της παραλίας, από 500 τμ που ίσχυε με το νόμο 2971/2001, σε 300 τμ. Ακόμη, θεσπίστηκε ότι αν στην ίδια παραλία υφίστανται περισσότερες παραχωρήσεις, αυτές δεν δύνανται να υπερβαίνουν το 40% του συνολικού εμβαδού της παραλίας, ενώ το 60% παραμένει ελεύθερο για τους πολίτες, στο οποίο δεν συνυπολογίζεται η έκταση του αιγιαλού που είναι δυσπρόσιτη για τον κόσμο ή μη αξιοποιήσιμη (πχ βράχια). Ομπρέλες και ξαπλώστρες μπορούν να καλύπτουν μέχρι το 60% του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων. Είχε καθοριστεί, ακόμη, ενιαίος τρόπος υπολογισμού του ανταλλάγματος για τις παραχωρήσεις που λαμβάνει υπόψη την τιμή βάσης, το είδος της δραστηριότητας και το εμβαδόν του χώρου.
Άλλες προτάσεις και σκέψεις που επεξεργαζόταν η κυβέρνηση της ΝΔ όπως τις μετέδωσαν τα ΜΜΕ:
• Επαναφορά της ελάχιστης απόστασης των 100 μέτρων ανάμεσα στις διαδοχικές παραχωρήσεις
• Ως προς το μίσθωμα για την απλή χρήση ενός αιγιαλού, θα υπολογιζόταν όχι η αντικειμενική και μισθωτική αξία του πλησιέστερου ακινήτου, αλλά του πλησιέστερου εκτός σχεδίου ακινήτου. Η συγκεκριμένη ρύθμιση θεωρήθηκε δεδομένο ότι θα μείωνε τα μισθώματα, άρα και τα έσοδα του Δημοσίου
• Στις περιπτώσεις στρατηγικών επενδύσεων, θα δινόταν η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης στον επενδυτή του αιγιαλού και της παραλίας που βρίσκεται όχι μόνο σε επαφή με το ακίνητο, αλλά και σε παρακείμενο χώρο
• Δυνατότητα απευθείας παραχώρησης της χρήσης του αιγιαλού σε επιχειρηματικά πάρκα με μέτωπο στη θάλασσα
• Σήμερα, η παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (όχθης, πυθμένα κλπ) απαγορεύεται, εκτός αν επιβάλλεται για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, εθνικής άμυνας, δημόσιας τάξης, ασφάλειας, υγείας ή προστασίας αρχαιοτήτων και περιβάλλοντος. Με την προωθούμενη ρύθμιση, το δικαίωμα αυτό θα επεκτεινόταν και σε περιπτώσεις «ασφάλειας βιομηχανικών ή ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων».
• Παράταση αυτοδικαίως της χρήσης αιγιαλού όταν αφορά έργα που εξυπηρετούν λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις, όσο χρόνο υφίσταται το σχετικό δικαίωμα.
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ με ανακοίνωσή του τάχθηκε ενάντια στην προωθούμενη κυβερνητική πρωτοβουλία «προκειμένου να μη φτάσουμε στο σημείο να λέμε: Μια φορά και έναν καιρό είχαμε έναν αιγιαλό», θεωρώντας ότι η εφαρμογή της θα λειτουργούσε σε βάρος του περιβάλλοντος και της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Η οργάνωση είχε διαφωνήσει και με ένα σκέλος του νομοσχεδίου του Απριλίου του 2019, παρατηρώντας ότι γινόταν προσπάθεια να νομιμοποιηθούν τα αυθαίρετα στις παραλίες και να διευκολυνθεί η εκτέλεση έργων έρευνας για την ύπαρξη υδρογονανθράκων, επιφέροντας ωστόσο αρνητική Έκθεση από την Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής, και τελικά αποσύρθηκε.
Η οργάνωση Πράσινοι – Αλληλεγγύη υπογράμμισε σε ανακοίνωσή της ότι η προωθούμενη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης της ΝΔ αντέβαινε και στη διεθνή νομοθεσία, όπως για παράδειγμα στο «Πρωτόκολλο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης» (ICZM), την ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θάλασσα και την Παράκτια Ζώνη, την Οδηγία για τα Νερά (60/2000), και εκείνη για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας. Επιπλέον, η οργάνωση κάλεσε φορείς να συντονιστούν σε μια σειρά δράσεων με αφορμή και την Ημέρα της Ακτής 2019 στις 25 Σεπτεμβρίου, που εντάσσεται στο Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP/MAP) στις μεσογειακές χώρες.
Σε παλιότερο δημοσίευμα στον τύπο σημειωνόταν ότι ο νόμος 2971/2001 «Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις» είχε έρθει προς αντικατάσταση του αντίστοιχου νόμου 2344/1940 «Περί αιγιαλού και παραλίας». Με το νόμο του 2001, από το 2002 παραχωρήθηκε στους δήμους το δικαίωμα απλής χρήσης του αιγιαλού με έγκριση του υπουργού Οικονομικών, ενώ στις περιπτώσεις χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Πολιτισμού. Η εμπλοκή του υπουργείου Περιβάλλοντος περιορίζεται στις διαδικασίες αδειοδότησης απλής χρήσης αιγιαλού στις προστατευόμενες περιοχές. Η παραχώρηση της αρμοδιότητας προς τους δήμους συνοδεύτηκε και με την αντίστοιχη απόληψη πόρων προς αυτούς.
Κάθε χρόνο για τη δρομολόγηση των παραχωρήσεων εκδίδεται ΚΥΑ για τον προσδιορισμό των όρων και προϋποθέσεων παραχώρησης από τους υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών.
Όμως το Συμβούλιο της Επικρατείας με δύο αποφάσεις (646/2015 και 3944/2015) τον Μάρτιο και το Νοέμβριο του 2015 είχε υπογραμμίσει, μεταξύ άλλων, ότι δεν νοείται εκ των προτέρων και συλλήβδην παραχώρηση του αιγιαλού χωρίς εξατομικευμένη κρίση της διοίκησης.
Ως πρόεδρος της ΚΕΔΕ ο Γιώργος Πατούλης είχε καταθέσει σειρά τροποποιητικών προτάσεων με τον όρο της διατήρησης της αρμοδιότητας της απλής χρήσης των αιγιαλών προς τους δήμους, ενώ η δεύτερη απόφαση του ΣτΕ είχε χαρακτηριστεί ως γνωμοδότηση, επιφέροντας την αντίδραση περιβαλλοντικών οργανώσεων, που σημείωναν την ανάγκη πιστής εφαρμογής της, και ειδικότερα του σημείου ότι δεν πρέπει να υφίσταται η οριζόντια παραχώρηση του αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης της χώρας και η εκ των προτέρων έγκριση, διότι έτσι δεν διασφαλίζεται η απαραίτητη εποπτεία των ΟΤΑ.
