Το ΠΑΚΟΕ ξέρει ότι σε όλα τα οικοσυστήματα υπάρχει πάντοτε μια ισορροπία. Τώρα όμως το παράκαναν οι ιθύνοντες. Όταν καούν τα φρύγανα που έχουν χαρακτηριστεί δάση …η αποκεντρωμένη και ο συντονιστής της θα τρέξουν να σβήσουν τη φωτιά.
Σύγχυση επικρατεί με τους δασικούς χάρτες που καταρτίστηκαν για τα νησιά του Αιγαίου. Πάτμος και Σύμη χαρακτηρίστηκαν δασικές σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80%(!) ενώ σε ακόμα τέσσερα νησιά των Κυκλάδων οι δασικές εκτάσεις φαίνεται να ξεπερνούν το 50% της έκτασης τους. Το πρόβλημα σχετίζεται με την απόφαση να θεωρούνται δασικές οι εκτάσεις με φρύγανα (και επιπλέον στα Δωδεκάνησα κατά τεκμήριο δημόσιες). Αυτό «επιβλήθηκε» από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και τώρα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καλείται να διαχειριστεί έναν δυσεπίλυτο γρίφο.
Οι πρώτοι δασικοί χάρτες στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα εκπονήθηκαν, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, στο πλαίσιο των πρώτων προγραμμάτων του Κτηματολογίου. Αφορούσαν τη μισή Σαντορίνη, τη μισή Μύκονο, τη Σύρο, τη Μήλο, την Κίμωλο, την Πάτμο και τη Σύμη, όμως ουδέποτε αναρτήθηκαν. Σε αυτό τον σημαντικότερο ρόλο έπαιξε ο λεγόμενος «δασοκτόνος» νόμος Δρυ (2003), που άλλαξε τον ορισμό του δάσους (οδηγώντας στο «πάγωμα» όλων των δασικών χαρτών) και λίγα χρόνια αργότερα κρίθηκε αντισυνταγματικός.
«Η υπόθεση των δασικών χαρτών ξεκίνησε εκ νέου το 2013 με την επικαιροποίηση του δασικού χάρτη για τη μισή Σαντορίνη. Ο χάρτης αναρτήθηκε και κυρώθηκε με τις τότε προδιαγραφές οι οποίες είναι διαφορετικές από τις σημερινές. Όταν οι χάρτες αναρτήθηκαν, άρχισε… το μπλέξιμο: Στη Σύμη, αμιγώς δασικές εκτάσεις χαρακτηρίστηκαν 56.000 στρέμματα ενώ ακόμα 1.000 στρέμματα ήταν δασωμένοι αγροί, εκχερσωμένες εκτάσεις και αναδασωτέα. Έτσι, σε ποσοστό 89,5% ο δασικός χάρτης ήταν «πράσινος».
Στις Κυκλάδες, σε τέσσερα νησιά οι δασικές εκτάσεις ξεπέρασαν το 50%. Πιο συγκεκριμένα, στη Σίφνο χαρακτηρίστηκε δασικό το 56,4%, στην Κίμωλο το 55,8%, στη Μήλο το 55% και στη Σίκινο το 52,8% (συνυπολογίζοντας όλες δάση, εκχερσωμένες εκτάσεις, δασωμένους αγρούς και αναδασωτέα). Με δεδομένο ότι αν μια έκταση χαρακτηριστεί δασική υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί στη χρήση της (για παράδειγμα απαγορεύεται η δόμηση), ένας σημαντικός αριθμός αντιρρήσεων κατατέθηκε στην Πάτμο, στην Κίμωλο και στη Μήλο.
Αντιδράσεις από την Τοπική Αυτοδιοίκηση
«Ο δασικός χάρτης είναι αιτία για να μην έρθει ποτέ η ανάπτυξη» λέει ο δήμαρχος Σύμης, Λευτέρης Παπαλοδούκας. «Βγήκε σχεδόν όλο το νησί δασικό και λένε στον κόσμο να βάλει ξανά το χέρι στην τσέπη και να πληρώνει δικηγόρους. Πρέπει να αποσύρουν τους χάρτες και να ενισχύσουν τη Διεύθυνση Δασών στη Ρόδο με προσωπικό γιατί είναι ελάχιστοι και δεν προχωρά τίποτα» προσθέτει.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο δήμαρχος Μήλου, Γεράσιμος Δαμουλάκης: «Όλοι θέλουμε τους δασικούς χάρτες αλλά για να λύσουν, όχι να δημιουργήσουν προβλήματα. Το νησί μας έχει αλματώδη τουριστική ανάπτυξη και τώρα οι επενδυτές φοβούνται να πλησιάσουν. Έχουν “παγώσει” όλες οι αγοραπωλησίες. Επιπλέον, οι πολίτες καλούνται να αποδείξουν στα δικαστήρια ότι τους ανήκουν οι περιουσίες που εκμεταλλεύονται 40 και 50 χρόνια, για τις οποίες πληρώνουν φόρους. Με ποιο δικαίωμα έρχονται να μας πούνε ότι τα φρύγανα είναι δάση, ισχυριζόμενοι ότι αγαπούν τον τόπο μας περισσότερο από εμάς;Ο δασικός χάρτης πρέπει να απεικονίζει την πραγματικότητα».
Πώς έγιναν δάση τα… πύκνα φρύγανα
Λύση στο πρόβλημα των νησιών φαίνεται ότι επιδιώκει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχοντας απέναντι του τις ανελαστικές αποφάσεις του ΣτΕ για το θέμα. Η αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της «Ελληνικό Κτηματολόγιο»,Νατάσα Βαρουχάκη, βάζει τα πράγματα στη θέση τους.
«Το ζήτημα ξεκίνησε μετά τον ν.4280/14 και το διάταγμα 32/2016. Ο νόμος όρισε ότι τα δημόσια χορτολίβαδα πρέπει να προστατεύονται όπως οι δασικές εκτάσεις, ενώ το διάταγμα ότι οι πυκνές φρυγανικές εκτάσεις πρέπει να λογίζονται ως δασικές. Έτσι, ενώ μέχρι το 2013 οι φρυγανικές εκτάσεις λογίζονταν ως χορτολιβαδικές, το Προεδρικό Διάταγμα του 2016 όρισε ότι χορτολιβαδικά οικοσυστήματα είναι μόνο τα “μη ξυλώδη” φρύγανα.
Kατόπιν αυτού, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ζήτησε όλες οι εκτάσεις με ξυλώδη βλάστηση (άρα και τα φρύγανα) να χαρακτηριστούν δάση. Το μεγάλο κοινωνικό ζήτημα είναι ότι οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και στους εγκαταλελειμμένους αγρούς με αποτέλεσμα αφενός μεν σε έναν αγρό που δεν καλλιεργείται, η ύπαρξη έστω λίγων φρυγάνων να τον καθιστά “δασωμένο” και αφετέρου δε να τίθεται σε αμφισβήτηση η ιδιοκτησία των πολιτών, καθώς οι υπηρεσίες οφείλουν με βάση τον νόμο και τις εγκυκλίους να θεωρούν και τις εκτάσεις αυτές κατά τεκμήριο δημόσιες, ακόμα και στις Κυκλάδες, που δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου».
Το παράδοξο είναι ότι οι δύο αρμόδιες Διευθύνσεις Δασών λειτούργησαν διαφορετικά. «Στα Δωδεκάνησα τηρήθηκε πιο αυστηρά το γράμμα του νόμου και όλες οι φρυγανικές εκτάσεις καταγράφηκαν ως δασικές. Στις Κυκλάδες αντίθετα τις ανήρτησαν ως χορτολιβαδικές, όπως παλιά».
