Σε σοβαρές παθήσεις οδηγεί η έλλειψη της βιταμίνης D, η οποία υπάρχει με φυσικό τρόπο σε μικρές ποσότητες ορισμενων τροφών, όπως τα λιπαρά ψάρια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της πρόσληψης της γίνεται μέσω τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, οι χυμοί και τα δημητριακά, όπου προστίθεται με τεχνητό τρόπο. Ωστόσο, δεν υπάρχει καλύτερη πηγή βιταμίνης Dαπό τον ήλιο. Για του λόγου το αληθές, το 80%-90% της βιταμίνης D που χρειάζεται το ανθρώπινο παράγεται στον οργανισμό μέσω της απευθείας έκθεσης στο ηλιακό φως.
Στις μέρες μας, η βιταμίνη D χρησιμοποιείται για την πρόληψη και τη θεραπεία της ραχίτιδας, μια ασθένεια που προκαλείται από την έλλειψη της. Επίσης, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης και του πόνου στα οστά(οστεομαλακία) αλλά και σε ανθρώπους με υπερπαραθυρεοειδισμό και ατελή οστεογένεση. Πρόκειται για μια κληρονομική πάθηση, κατά την οποία τα οστά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα. Χρησιμοποιείται, επίσης, για την πρόληψη καταγμάτων σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο για οστεοπόρωση. Αλλά και για την καλύτερη απορρόφηση ασβεστίου και μείωση της οστικής απώλειας σε άτομα με νεφρική ανεπάρκεια.
Η βιταμίνη D λειτουργεί, επίσης, ως φάρμακο για παθήσεις της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων, όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και η υψηλή χοληστερόλη. Ακόμα, καταπολεμά τον διαβήτη, την παχυσαρκία, την μυϊκή αδυναμία, την σκλήρυνση κατά πλάκας, την ρευματοειδή αρθρίτιδα, την Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το άσθμα, την βρογχίτιδα, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο και αλλά και την ουλίτιδα στα δόντια. Η βιταμίνη D δρα και στις δερματικές παθήσεις, όπως η λεύκη, το σκληρόδερμα, η ψωρίαση και η ακτινική κεράτωση. Επιπλέον, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και προλαμβάνει το καρκίνο.
Πώς λειτουργεί η βιταμίνη D
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση του ασβεστίου και του φωσφόρου στο σώμα. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σωστής δομής των οστών.Η έκθεση στον ήλιο είναι ένας εύκολος και αξιόπιστος τρόπος για τους περισσότερους ανθρώπους για να λάβουν την βιταμίνη D που χρειάζονται. Η απευθείας έκθεση του δέρματος στο φως του ήλιου, δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα (για χρονικό διάστημα ίσο με το 1/4 του χρόνου στον οποίο μπορεί να πάθετε ήπιο ηλιακό έγκαυμα), είναι αρκετή για να παράγει όση βιταμίνη D είναι απαραίτητη. Ο αναγκαίος χρόνος έκθεσης στον ήλιο διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, τον τύπο του δέρματος, την εποχή, την ώρα της ημέρας.
Είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό μπορεί να αποκατασταθούν από το φως του ήλιου. Έχει αποδειχθεί ότι μόλις έξι ημέρες περιστασιακής έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό ισούται με έως και 49 ημέρες χωρίς έκθεση στον ήλιο. Το σωματικό λίπος δρα σαν ένα είδος μπαταρίας αποθήκευσης για τη βιταμίνη D. Κατά τις περιόδους έκθεσης στο ηλιακό φως, η βιταμίνη D αποθηκεύεται στο λίπος και στη συνέχεια απελευθερώνεται, όταν το φως του ήλιου υποχωρεί.Παρόλα αυτά, ακόμα και στην ηλιόλουστη Ελλάδα, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνό φαινόμενο.Οι ηλικιωμένοι, για παράδειγμα,συνήθως έχουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D γιατί δεν περνούν το χρόνο τους στον ήλιο, έχουν λιγότερους “υποδοχείς” στο δέρμα τους που μετατρέπουν το ηλιακό φως σε βιταμίνη D και δεν μπορούν να πάρουν εύκολα τη βιταμίνη D μέσω της διατροφής τους.
Παρενέργειες από την λήψη βιταμίνης D
Η βιταμίνη D είναι πιθανότατα ασφαλής όταν λαμβάνεται από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή σε συνιστώμενες ποσότητες. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν παρενέργειες, εκτός αν υπερβούν τη δοσολογία. Ωστοσο, κάποιες παρενέργειες από την υπερβολική λήψη βιταμίνης D είναι οι εξής: αδυναμία, κόπωση, υπνηλία, πονοκέφαλος, απώλεια όρεξης, ξηροστομία, μεταλλική γεύση, ναυτία, εμετός.Η λήψη βιταμίνης D για μεγάλες χρονικές περιόδους, σε δόσεις υψηλότερες από τις 4000 μονάδες (IU), ημερησίως είναι επικίνδυνη και μπορεί να αυξήσει υπερβολικά τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Κάποιες φορές είναι απαραίτητη η πολύ υψηλή δόση (βραχυπρόθεσμα) για την θεραπεία της ανεπάρκειας της βιταμίνης D αλλά πρέπει να γίνεται πάντα υπό την επίβλεψη ενός γιατρού!
Ειδικές περιπτώσεις:
- Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Η βιταμίνη D είναι μάλλον ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, όταν χρησιμοποιείται στην συνιστώμενη δοσολογία.
- Νεφρική νόσος: Η βιταμίνη D μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ασβεστίου και να αυξήσει τον κίνδυνο της “σκλήρυνσης των αρτηριών” σε άτομα με σοβαρή νεφρική νόσο. Τα επίπεδα του ασβεστίου πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά σε άτομα με νεφρική νόσο.
- Σαρκοείδωση και Ιστοπλάσμωση: Η βιταμίνη D μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ασβεστίου σε άτομα με σαρκοείδωση και ιστοπλάσμωση. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει πέτρες στα νεφρά και άλλα προβλήματα.
