aigialos-004Σχέδιο Νόμου  «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία Αιγιαλού και Παραλίας»

του Θάνου Πετρογιάννη,
πολιτικού μηχανικού

Το Σχέδιο Νόμου «Οριοθέτηση,  διαχείριση και προστασία Αιγιαλού και Παραλίας από… τους λουόμενους» που κατατέθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών σε δημόσια διαβούλευση την Μεγάλη Πέμπτη.

Φυσικά ο τίτλος του ΣΝ δεν είναι αυτός, αλλά το περιεχόμενό του είναι αυτό που με οδήγησε να τον παραφράσω.

Θα ήθελα κατα’ αρχήν,  επιγραμματικά,  να σας  βάλω στο πνεύμα του Σχεδίου Νόμου.

  1. Σήμερα υπάρχει ο Ν. 2971/2001 που πρoβλέπει παραχώρηση για Επιχειρηματικούς σκοπούς έκταση της παραλίας το πολύ έως 500 τ.μ. με υποχρεωτική λωρίδα για διέλευση των πολιτών 100 μ.
  2. Ο Νόμος 2971/2001 (αρθρ. 2 , παρ. 3) αλλά και το Σύνταγμα στα άρθρα 5 και 24 προβλέπει την ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση των πολιτών στις ακτές.
  3. Το ΣΝ δίνει την δυνατότητα σε Επιχειρηματίες να κατασκευάσουν μόνιμες κατασκευές για «οποιοδήποτε επιχειρηματικό σκοπό». Τέτοιες κατασκευές είναι οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, οι ταβέρνες, οι καφετέριες, κλπ. Μόνη προϋπόθεση να κρίνεται,  από τον Γ.Γ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης,  τελείως απαραίτητη η παραχώρηση για την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού.
  4. Με το ΣΝ τακτοποιούνται όλες οι ΑΥΘΑΙΡΕΤΕΣ κατασκευές στον Αιγιαλό χάριν του «επιχειρηματικού σκοπού» παρόλο που αυτό απαγορεύεται ρητά και από τον Ν. 4014/2011 (που κρίθηκε αντισυνταγματικός στο σύνολό του) αλλά και από τον ισχύοντα Ν. 4178/2013. Εξαιρείται η κατοικία. Η πρόθεση του Υπουργείου Οικονομικών είναι να τακτοποιήσει αυθαίρετες κατασκευές (έναντι προστίμου) που βρίσκονται στις παραλίες και χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικούς σκοπούς.  Αναφέρω ενδεικτικά ότι μόνον στην Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο υπάρχουν 17.000 κατοικίες που έχουν κριθεί τελεσίδικα κατεδαφιστέες.
  5. Το  ΣτΕ με τις Νομολογίες  ΣτΕ  978/2005, ΣτΕ 1500/2000, ΣτΕ 1790/1999,  ΣτΕ 1129/1999 και ΣτΕ 3344/1999 όρισε ότι τα παράκτια οικοσυστήματα πρέπει να θεωρούνται ευπαθή, χρήζουν αυξημένης προστασίας και είναι δεκτικά μόνον ήπιας διαχειρίσεως και αναπτύξεως, η οποία μόνον τυγχάνει βιώσιμη.
  6. Σύμφωνα με το άρθρο 966 του Αστικού Κώδικα, ο Αιγιαλός και η Παραλία ως Κοινόχρηστα κείνται εκτός συναλλαγής.
  7. Επιτρέπεται το μπάζωμα της θάλασσας κατά 5 τ.μ. ανά κλίνη, για την εξυπηρέτηση στρατηγικών τουριστικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ,  ΕΣΧΑΔΑ).  Δίνεται η δυνατότητα παραχώρησης νησίδων, υφάλων και σκοπέλων και του συνεχόμενου αιγιαλού και παραλίας για τουριστικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς.
  8. Η παραχώρηση στους Επιχειρηματίαες γίνεται με αντίτιμο του ¼ της τιμής του δίκλινου δωματίου με λουτρό και τους προσφέρεται έτσι έκπτωση 50% (επιβάλλεται λόγω της κρίσης).
  9. Τέλος διευκολύνεται η δόμηση σε μικρά οικόπεδα δίπλα στην παραλία. Οικόπεδα που βρίσκονται μέσα στην ζώνη της παραλίας και χάνουν την αρτιότητά τους από τον καθορισμό της παραλίας «θεωρούνται κατά παρέκκλιση άρτια εαν το εμβαδόν του απομένοντος οικοπέδου είναι μεγαλύτερο από το 80% της επιφάνειας αρτιότητας.  Η διάταξη έχει αναδρομική ισχύ.

aigialos-001

 

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

«Αιγιαλός» σύμφωνα με τον Ν. 2971/2001 είναι το ανώτατο σημείο στην ξηρά, που βρέχεται τον χειμώνα από το κύμα.

«Παραλία» είναι η ζώνη της ξηράς που εξυπηρετεί την πρόσβαση στην θάλασσα και έχει πλάτος μέχρι 50 μ.

Ο Αιγιαλός και η Παραλία θεωρούνται κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο έχει την υποχρέωση να τα προστατεύει.  Σύμφωνα με το άρθρο 966 του Αστικού Κώδικα, ως Κοινόχρηστα κείνται εκτός συναλλαγής.

Για να προστατεύσει την βιοποικιλότητα, ο Ν. 3937/2011, με περιβαλλοντικά κριτήρια, έδωσε έναν διαφορετικό ορισμό :

«Παράκτια Ζώνη» είναι τα χερσαία και υδάτινα τμήματα εκατέρωθεν της ακτογραμμής, στα οποία υπάρχει αλληλεπιδραση με την μορφή πολύπλοκων συστημάτων οικολογικών στοιχείων και πόρων και  κρίσιμη ζώνη το πιό ευαίσθητο κομμάτι αυτής.

Άς δούμε όμως αναλυτικά τα παραπάνω περιγραφέντα σημεία 1-9  .

  1. Ο Νόμος 2971/2001 προστατεύει,  έστω οριακά,  την ελεύθερη διέλευση των πολιτών προς την παραλία αφού προβλέπει υποχρεωτική ελέυθερη λωρίδα διέλευσης πλάτους 100 μ.
  2. Τα άρθρα του Συντάγματος που παραβιάζονται με το παρόν Νομοσχέδιο είναι τα άρθρα 5 και 24 που αναφέρουν :

[box style=”rounded”]Άρθρο 51. Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων4. Απαγορεύονται ατομικά διοικητικά μέτρα που περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα.[/box]

[box]Άρθρο 24

1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίαμπόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης.

6. Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος.[/box]

  1. Οι παράκτιες περιοχές της χώρας  είναι ο μεγάλος μας θησαυρός. Μόνο αν προστατεύσουμε την ομορφιά τους θα συνεχίσουν να μας αποφέρουν υπεραξία  μέσω του τουρισμού. Εαν γεμίσουν οι παραλίες με κακότεχνα παραπήγματα, αναψυκτήρια, μπάρ και ομπρέλες, αυτό θα οδηγήσει σε άμεση υποβάθμιση του τουριστικού μας υψηλού επιπέδου και του γύρω περιβάλλοντος. Οφείλω εδώ να παρατηρήσω ότι κάποιοι επιχειρηματίες θα κατασκευάσουν ωραίες κατασκευές με γούστο και εναρμόνιση με το περιβάλλον, αλλά αυτό δεν αναιρεί δυστυχώς την προηγούμενη παρατήρηση της γενικής υποβάθμισης.

 

  1. Το θέμα της νομιμοποίησης αυθαίρετων κτισμάτων και μάλιστα όσων κατασκευάστηκαν έως την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος Νόμου (όταν ψηφισθεί) είναι τελείως απαράδεκτο.

aigialos-002Μέχρι σήμερα, όλοι οι νόμοι για την νομιμοποίηση αυθαιρέτων είχαν μεριμνήσει για την εξαίρεση του αιγιαλού και της παραλίας (βλέπε 2 παρ. 2 ν. 4178/2013).

Το Σύνταγμα, άλλωστε, επιβάλλει τον σχεδιασμό των έργων στον παράκτιο χώρο με ένα τρόπο που λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα του χωροταξικού σχεδιασμού, την επίδρασή τους στο παράκτιο οικοσύστημα και στον οικείο οικισμό, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του έργου, αλλά και του οικισμού (πρβλ. ΣτΕ 978/2005, 1507/2000, 4634/1997), και ο ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός (βλέπε ΣτΕΟλ. 1118/2014, 3921/2010, 3500/2009). Αντιθέτως, το νομοσχέδιο καταπατεί τις αρχές αυτές με πολλούς τρόπους:

1.  Περιέχονται διατάξεις για την νομιμοποίηση έργων που κατασκευάστηκαν «πριν την έναρξη ισχύος»     του νόμου (άρθρο 15): η διάταξη, μάλιστα, προχωράει πιο μακριά από την ισχύουσα για την νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών, η οποία τουλάχιστον προβλέπει καταληκτική ημερομηνία την 28-7-2011.

  1.  Δεν ορίζονται οι προϋποθέσεις βάσει τον οποίων η αρμόδια αρχή μπορεί να αρνηθεί την νομιμοποίηση . Σε κάθε περίπτωση, η ρύθμιση είναι γενική και αόριστη και δεν περιέχει κανένα σαφές κριτήριο για την προστασία του περιβάλλοντος ή το είδος των οχλήσεων.

3.  Η «περιβαλλοντική έκθεση», με συνοπτική γνωμοδότηση της αρμόδιας Περιφερειακής υπηρεσίας, παραβαίνει την ευρωπαϊκή νομοθεσία (οδηγίες 2011/92, 92/43), για όσα έργα υπάγονται στην τελευταία.

4.  Με τον νέο ορισμό της παραλίας και της όχθης, κατασκευές που βρίσκονταν εντός παραλίας-όχθης με βάση τον ισχύοντα ν. 2971/2001, θα βρεθούν εκτός, και θα μπορέσουν να νομιμοποιηθούν με βάση τον ν. 4178/2013.

5.  Ακόμα και όπου υπάρχει οριστικός καθορισμός αιγιαλού, προβλέπεται η διαγραφή του (πρβλ. άρθρο 3 παρ. 3 περ. αα) ), ώστε να είναι απρόσκοπτη η νομιμοποίηση αυθαιρεσιών.

6.  Οι παραπάνω ρυθμίσεις συμπληρώνονται με την δυνατότητα «ενσωμάτωσης» παράνομων κατασκευών σε «υπό εκτέλεση» έργο (άρθρο 12 παρ. 4), δυνατότητα εκτέλεσης τεχνικών εργασιών για αποτροπή κινδύνου (και καταβολή απλού προστίμου, αν αργότερα διαπιστωθεί ότι δεν υπήρχε κίνδυνος) (άρθρο 12 παρ. 8], και  νομιμοποίηση «αποκλίσεων» (12 παρ. 9).

7.  Κριτήριο της προκαταρκτικής (αλλά στην ουσία οριστικής) οριογραμμής αιγιαλού είναι η «διαμορφωμένη κατάσταση» και η «στέψη του κρηπιδώματος» τεχνικού έργου (άρθρο 3 παρ. 2), χωρίς καμία αναφορά σε τεχνικά έργα «που νομίμως υφίστανται», όπως αυτή που περιλαμβάνει ο ισχύων νόμος (άρθρο 9 περ. στ. Ν. 2971/2001).

8.  Η πενταετής προθεσμία για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για τις αυθαίρετες κατασκευές όχι μόνο είναι αντίθετη στο ευρωπαϊκό δίκαιο (για τα έργα που εντάσσονται στις οδηγίες 2011/92 ή 92/43), αλλά και καθιστά διακοσμητικές τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για την κατεδάφιση και την επιβολή διοικητικών κυρώσεων (πρβλ. άρθρο 17).

9.  Απαράδεκτη η απουσία ειδικής πρόβλεψης για τις παράκτιες περιοχές της χώρας που είναι ενταγμένες στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000, με ορατό κίνδυνο να ακυρωθεί οριστικά ο σκοπός διατήρησης αυτών.

10.  Δεν αναφέρονται ποιες αυθαίρετες κατασκευές μπορούν να νομιμοποιηθούν.  Στο άρθρο 15 παρ. 3 αναφέρεται ότι «η απόφαση νομιμοποίησης των κατασκευών εκδίδεται με εισήγηση  της Κτηματικής Υπηρεσίας»

 

Εκτός από τα παραπάνω, η νομιμοποίηση δεν αποκλείεται σε προστατευόμενες περιοχές (μάλιστα, σε κάθε περίπτωση, η προθεσμία υπαγωγής είναι νέα), με αποτέλεσμα οι παράκτιοι υγρότοποι, οι περιοχές Natura 2000 και άλλες προστατευόμενες περιοχές να απειλούνται από την αυθαίρετη δόμηση. Τέλος  δεν υπάρχει η παραμικρή πρόβλεψη για την τεχνική επάρκεια (βλέπε π.χ. αντισεισμική προστασία) των κατασκευών που θα νομιμοποιηθούν.

Η νομιμοποίηση έργων στον αιγιαλό θα πρέπει να αφορά μόνο λόγους δημοσίου συμφέροντος και υπό αυστηρά καθορισμένες προϋποθέσεις. Σε διαφορετική περίπτωση θα καταπατείται συνεχώς ο αιγιαλός και η παραλία. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλίζεται (τεκμηριώνεται) ότι το έργο δεν έχει αλλοιώσει το περιβάλλον, δεν επηρεάζει αρνητικά τα είδη χλωρίδας και πανίδας, υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση όπως πριν την «νομιμοποίηση», καθώς και ότι η ύπαρξη οποιαδήποτε έργου δεν προκαλεί διάβρωση ή αλλοίωση σε γειτονικά τμήματα της ακτής. Τέλος, θα πρέπει να προστεθεί η έννοια της αλλοίωσης του τοπίου.

  1. Το  ΣτΕ  σε νομολογίες του αναφέρει ότι «τα παράκτια οικοσυστήματα πρέπει να θεωρούνται ευπαθή, χρήζουν αυξημένης προστασίας και είναι δεκτικά μόνον ήπιας διαχειρίσεως και αναπτύξεως, η οποία μόνον τυγχάνει βιώσιμη».   Εδώ παραβιάζονται δύο άρθρα του Συντάγματος (άρθρα 5 και 24) και δεν ιδρώνει το αυτί τους,  περιμένουμε να νοιαστούν οι αρμόδιοι για το Συμβούλιο της Επικρατείας  ;

 

  1.  Νομίζω ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός.

 

  1.  Είναι επιεικώς απαράδεκτο και θυμίζει το αμαρτωλό «μπάζωμα της Υπουργού ΥΠΕΚΑ κ. Μπιρμπίλη»

 

  1. Δηλαδή οι καταπατητές, οι παρανομούντες,, οι αυθαιρετήσαντες, κλπ. αρκεί να πληρώσουν κάτι και όλα θα έιναι μία χαρά στον βωμό της επιχειρηματικότητας. Εκτός των κρίσιμων περιβαλλοντικών πτυχών, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία και στην εθνική οικονομία, καθώς αγνοούν και υποβαθμίζουν τον σπάνιο φυσικό πόρο, αλλά και το συγκριτικό πλεονέκτημα του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Τέλος, το άρθρο καταστρατηγεί εθνικές και ευρωπαϊκές δεσμεύσεις,  όσον αφορά στην συμμόρφωση προς την κείμενη νομοθεσία και θέτει τη χώρα υπόλογη όχι μόνο ενώπιον του ΣτΕ, αλλά και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την απειλή κυρώσεων και προστίμων.

 

  1. ϊσως είναι το μοναδικό άρθρο που με κάποια αναδιατύπωση θα μπορέσει κατά την γνώμη μου να παραμείνει στο Νομοσχέδιο.

Τέλος κλείνοντας αυτό τον συντομο προβληματισμό μου, σχετικά με το υπό ψήφιση Νομοσχέδιο,  θέλω να επισημάνω ότι :

Εκτός των κρίσιμων περιβαλλοντικών επιπτώσεων,  οι προτεινόμενες ρυθμίσεις με το παρόν Νομοσχέδιο έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία και στην εθνική οικονομία, καθώς αγνοούν και υποβαθμίζουν τον σπάνιο φυσικό πόρο, αλλά και το συγκριτικό πλεονέκτημα του τουριστικού προϊόντος της χώρας το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο έσοδό της.

 

Το παρόν Σχέδιο Νόμου επιβραβεύει και την παρανομία και δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε αυτή να διαιωνιστεί. Μάλιστα ένα τέτοιο μέτρο είναι επόμενο να ακυρώσει την εκστρατεία του Yπουργείου Περιβάλλοντος (Επιθεωρητές Περιβάλλοντος και Ειδική Υπηρεσία Επιθεώρησης και Κατεδάφισης Αυθαιρέτων) για κατεδάφιση αυθαιρέτων με πόρους του Πράσινου Ταμείου, οι οποίοι έχουν ήδη εξασφαλιστεί.
Αλλοιώνει και υποβαθμίζει τόσο ευαίσθητες περιοχές, όπως είναι οι αιγιαλοί της χώρας, οι οποίοι θεωρούμε ότι πρέπει να προστατευθούν για να συνεχίσουν να μας αποφέρουν έσοδα μέσω του τουρισμού. Διότι αν οι παραλίες γεμίσουν με ακόμη περισσότερα κακότεχνα παραπήγματα, αναψυκτήρια και ομπρέλες, αλλά και μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, δεν θα υποβαθμιστεί μόνο το περιβάλλον και το τουριστικό μας προϊόν, θα αλλοιωθεί η φυσική ταυτότητα του τόπου μας. Η χώρα μας διαθέτει ένα παράκτιο σύστημα εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς με πλούσια οικοσυστήματα τα οποία οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να προστατεύσουμε. Επιτέλους ας μείνουν και κάποιες περιοχές για την άγρια ζωή – χλωρίδα και πανίδα- και τους ανθρώπους, Έλληνες και ξένους, που την αγαπoύν δότι ξέρουν πόσο δυσεύρετη είναι και τη σπάνια ομορφιά που τους χαρίζει…..

aigialos-003

Η Ελλάδα έχει ακόμα να παρουσιάσει και να πουλήσει την αγνή άγρια φύση με την χλωρίδα και την πανίδα που διαθέτει, την πευκόφυτη πλαγιά αλλά και παραλία και τέλος την καταγάλανη θάλασσα.  Αν δεν μπορέσουμε με κάποιο τρόπο να τα αυξήσουμε όλα αυτά, τουλάχιστον  ας  μην της τα στερήσουμε με ένα Νομσχέδιο που δεν έχει επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση, είναι αντιπεριβαλλοντικό αλλά και αντιαναπτυξιακό (διότι ακολουθεί την αποτυχημένη συνταγή του χρονικά προσωρινού και εντελώς αμφίβολου οικονομικού οφέλους, αυτή που μας οδήγησε στην κρίση), δεν τακτοποιεί – όπως θα μπορούσε –  οριστικά το χωροταξικό, νομικό και περιβαλλοντικόπρόβλημα του αιγιαλού και τέλος περιορίζει την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στον αιγιαλό.